Το πέρασμα του Γρηγόρη Χρονόπουλου,

1926 – 2021

Μια συνέντευξη με τη λογοτέχνιδα

Διονυσία Μούσουρα

Χρήστος Ν. Φίφης Σεπτέμβριος 2021 Ο Γρηγόρης Χρονόπουλος γνωστός λόγιος, ποιητής και πεζογράφος της Ελληνικής παροικίας του Σίδνεϊ πέθανε την Κυριακή 8 Αυγούστου 2021. Ζούσε στο Σίδνεϊ από το 1955. Εργάστηκε σε διάφορους κοινωνικούς τομείς και για χρόνια ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία, συνεργάστηκε με τις ελληνόφωνες εφημερίδες του Σίδνεϊ «Βήμα» και « Κόσμος» και με τις ραδιοφωνικές εκπομπές του SBS και του 2ΜΜ. Ασχολήθηκ,ε επίσης, με τη λογοτεχνία. ΄Εγραψε ποιήματα, διηγήματα και ένα θεατρικό έργο. Το σπίτι του υπήρξε για χρόνια τόπος συνάντησης κάθε Σάββατο πρωί πολλών ελλήνων διανοουμένων του Σίδνεϊ. Στο ελληνικό ραδιοφωνικό πρόγραμμα του 3ΖΖΖ Μελβούρνης είχαμε παλαιότερα συνεντεύξεις μαζί του. Την Τετάρτη 11 Αυγούστου 2021 καλέσαμε σε συνέντευξη τη λογοτέχνιδα Διονυσία Μούσουρα από τη Μελβούρνη που είχε παλιά γνωριμία και φιλία με το Γρηγόρη Χρονόπουλο να μιλήσει για την προσωπικότητα και το έργο του. Ευχαριστούμε την κυρία Μούσουρα για την ενδιαφέρουσα εκείνη αναφορά της. Η παρούσα συνέντευξη αποτελεί συνέχεια εκείνης της ραδιοφωνικής συνέντευξης. Χ.Φ. Χρήστος Φίφης: Διονυσία, δώστε μας μερικά βιογραφικά στοιχεία για το Γρηγόρη Χρονόπουλο Διονυσία Μούσουρα: Με το Γρηγόρη Χρονόπουλο, γνωριστήκαμε, στις αρχές του -90, μέσω της κ. Αυγουστίνου-Χαλικιοπούλου, δασκάλας μου των Αγγλικών από τα χρόνια του Δημοτικού. Μας έδεσε μια στενή, όμορφη φιλία από την αρχή, παρά την κάποια διαφορά ηλικίας και την απόσταση, Σύδνεϊ εκείνος, Μελβούρνη εγώ. Η συχνή επικοινωνία μας σταμάτησε 2-3 μέρες πριν φύγει από τη ζωή, γιατί δεν ήταν πια σε θέση ν’ ανταποκριθεί τηλεφωνικώς. Ο Γρηγόρης Χρονόπουλος, γεννήθηκε το 1926 στο Βαρθολομιό του Νομού Ηλείας, ένα από τρία παιδιά, είχε δύο αδελφές. Ξέγνοιαστα και χαρούμενα τα παιδικά του χρόνια, μεγάλωνε με αγάπη και φροντίδα. Αυτό οπωσδήποτε, επηρέασε και την υπόλοιπη ζωή του, γιατί είχε καλές και γερές βάσεις. Δύσκολα χρόνια, απανωτοί πόλεμοι και φτώχια. Το 1951, υπηρέτησε ως έφεδρος Ανθυπολοχαγός και συμμετείχε και στην Ελληνική αποστολή στην Κορέα. Μια τυχαία υπερπόντια γνωριμία, έγινε αφορμή ώστε να έρθει στην Αυστραλία. Συγκεκριμένα, μια Ελληνοαυστραλή κυρία, έστειλε δέμα στους φαντάρους που πολεμούσαν στην Κορέα, με περιοδικά, κάλτσες και άλλα. Ο ευαίσθητος κι ευγενής Γρηγόρης, της έγραψε να την ευχαριστήσει. Δημιουργήθηκε μια ωραία φιλία μέσω αλληλογραφίας κι όταν ο Γρηγόρης απολύθηκε, ζήτησε από την ίδια και το σύζυγό της, να του κάνουν πρόσκληση ώστε να έρθει στην Αυστραλία. Έφτασε στο Σύδνεϋ, το 1955. Προτεραιότητα του Γρηγόρη, ήταν η οικονομική στήριξη των γονιών και αδελφών του και η αποκατάστασή τους βοηθώντας οικονομικά, αφού εκείνα τα χρόνια, κορίτσι χωρίς προίκα, όσα προσόντα και να είχε, κινδύνευε να μείνει στο ράφι. Πολύ δύσκολα τα πρώτα χρόνια, μοναξιά, ερημιά, σκληρή δουλειά στα εργοστάσια General Motors και Dunlop Pillows. Έμενε με άγνωστους ανθρώπους, όπου έμελλε, όμως, να γίνουν καλοί του φίλοι. Γιατί ο Γρηγόρης ήταν πολύ δοτικός και φιλικός άνθρωπος. Εργάστηκε σε πολλές Υπηρεσίες, όπως, το Ελληνικό Προξενείο, στο μαγαζί που κρατούσε ο γαμπρός του, Διευθυντής στο, τότε, Μεταναστευτικό Κέντρο, ταξιδιωτικός πράκτορας, καθώς επίσης και στον Κρατικό Οργανισμό Ασφάλειας Υγείας για αρκετά χρόνια απ΄ όπου κι συνταξιοδοτήθηκε καθώς και στα ΜΜΕ. ΧΦ: Πώς αξιολογείτε την Κοινωνική προσφορά του Γρηγόρη Χρονόπουλου ΔΜ: Ο Γρηγόρης Χρονόπουλος, είχε πολλά χαρίσματα. Ήταν δημιουργικός, δραστήριος, άνθρωπος με ευαισθησίες και πολύ σωστή κρίση. Άνθρωπος που αγαπούσε τον συνάνθρωπο. Η κοινωνική προσφορά του, πολύ μεγάλη και αξιόλογη, το ίδιο και η παρακαταθήκη που άφησε. Ήταν από τους λίγους που, όντας ο ίδιος μετανάστης, μπόρεσε και κατάφερε να νιώσει τον παλμό του μετανάστη. Έσκυψε πάνω στα προβλήματα, τις έγνοιες, τις αγωνίες τουκόσμου. Υπηρέτησε την Ελληνική Παροικία από πολλές και διάφορες θέσεις, γιατί ο Γρηγόρης ήταν πολυπράγμον άτομο. Μίλησε για τους μετανάστεςς και προώθησε τα προβλήματά τους από τα ερτζιανά κύματα των σταθμών SBS που υπηρέτησε για 14 χρόνια και αργότερα από το 2ΜΜ, όπου εργάστηκε για μια δεκαετία περίπου. Δίδαξε στα απογευματινά Ελληνικά Σχολεία και στο Πανεπιστήμιο Μακώρι, Ελληνικά σε ενήλικες Αυστραλούς. Από τα πρώτα χρόνια, έγραφε στην εφημερίδα «Το Βήμα». Αργότερα, συγκεκριμένα από το 2014 μέχρι το 2018, κρατούσε τη στήλη « Ένας φίλος ήρθε απόψε απ΄ τα παλιά» στην εφημερίδα «Κόσμος» του Σύδνεϊ, όπου μαζί με το Γιώργο Χατζηβασίλη, (που τους έδενε πολύχρονη φιλία), θυμούνταν, αναπολούσαν, νοσταλγούσαν, με λίγα λόγια, κατέγραφαν με πολύ ωραίο και ευχάριστο τρόπο, τη ζωή αλλά και την ιστορία της Ελληνικής Παροικίας. Ο Γρηγόρης δεν βρήκε «τραπέζι στρωμένο» όταν ήρθε στην Αυστραλία, αλλά ούτε και αργότερα. Δεν ενδιαφέρθηκε ποτέ να τον στηρίξουν και προωθήσουν άλλοι. Ότι δημιούργησε και όσα πέτυχε, ήταν δικός του κόπος και μόχθος. Απεχθανόταν ταπεινά κίνητρα στους ανθρώπους. Αγωνίστηκε, κατάφερε να μη χαθεί. Απεναντίας χάραξε μακρόχρονη και επιτυχή πορεία. Ακέραιος χαρακτήρας, αυτοδημιούργητος με την αξία του και μόνο.Με ήθος, αξιοπρέπεια και πάντα με το κεφάλι ψηλά. Ο Γρηγόρης είχε τιμηθεί με 4 στρατιωτικά παράσημα και με το βραβείο «Υπατία» της ΑΧΕΠΑ. ΧΦ: Ο Γρηγόρης Χρονόπουλος έχει ένα Λογοτεχνικό έργο. Μιλήστε μας για αυτό. ΔΜ: ΄Ηταν πολυγραφότατος ο Γρηγόρης Χρονόπουλος. Καταξιωμένος λογοτέχνης σε όλες τις μορφές του λόγου: Ποίηση, Πεζό λόγο, Θέατρο. Ασχολήθηκε πολύ, επίσης, με τη δημοσιογραφία, όπως αναφέραμε και πιο πάνω. Έχει γράψει πολλές κριτικές. Έχει εκδώσει τρία βιβλία, μία ποιητική συλλογή «Τα χελιδόνια δεν θα ξαναρθούν», μία διηγηματική συλλογή « Ένας Εαυτός-Ένας Κόσμος» και ένα θεατρικό έργο «Ένα κλωνί βασιλικό». Έχει αφήσει πίσω, πολύ ανέκδοτο έργο. Λίγο πριν φύγει, επειδή μιλούσαμε καθημερινά, μου είχε πει ότι έκανε κάποιες ενέργειες για να μεταφραστεί ένα του βιβλίο, δε νομίζω να πρόλαβε. Εμένα προσωπικά, το 2015 που τον είχα επισκεφτεί, γιατί πήγαινα κάθε χρόνο στο Σίδνεϊ, μου ζήτησε να πάρω μαζί μου ένα βαλιτσάκι με «πολύτιμο υλικό», μια αλληλογραφία κάμποσων δεκαετιών, να τα επιμεληθώ ώστε να εκδοθούν σε βιβλίο. Ήταν η αλληλογραφία του με τη Χριστίνα, την «ψυχαδελφή», όπως την αποκαλούσε τα τελευταία χρόνια, όπου είχαν στενή σχέση για δεκαετίες. Αρχικά, μου είχε μιλήσει για 40 χρόνια, πρόσφατα, αναφερόταν σε είκοσι χρόνια. Αγνοώ τι τύχη είχε το βαλιτσάκι κι αν είχε την ευκαιρία πριν από την ξαφνική κι απρόσμενη εισαγωγή του σε οίκο ευγηρίας, να φροντίσει να το εμπιστευτεί σε καλά χέρια, αλλά και τι τύχη, θα έχει αυτή η όντως πολύτιμη αλληλογραφία τόσων χρόνων. ( Μια μικρή παρένθεση εδώ. Αφότου εισήχθη στο Ίδρυμα, δεν ήταν δυνατή πια η πολύχρονη τηλεφωνική, επικοινωνία του με τη Χριστίνα. Έτσι ανέλαβα εγώ το ρόλο του «Ερμή». Κάθε βδομάδα, έπαιρνα τη Χριστίνα την ενημέρωνα για το Γρηγόρη κι έκανα το ίδιο μετά με το Γρηγόρη. Αντιμετώπιζα το δίλημμα, τι να κάνω όταν, αναπόφευκτα φύγει ο ένας από τους δυο. Η Χριστίνα, έφυγε δυο μήνες περίπου, πριν φύγει ο Γρηγόρης. Λυπήθηκα πολύ, γιατί με την πολύμηνη επικοινωνία μας, την γνώρισα, εκτίμησα και συμπάθησα. Μετά από πολλή σκέψη και περίσκεψη, αποφάσισα να μην το πω στο Γρηγόρη, ήταν ήδη πολύ πληγωμένος, τι νόημα θα είχε; Έφυγε , χωρίς να μάθει ότι προηγήθηκε η Χριστίνα, σαν καλή οικοδέσποινα και σύντροφος ζωής, να προετοιμάσει την υποδοχή του). Ομολογώ ότι, το -15 αρνήθηκα, να δεχτώ το βαλιτσάκι, γιατί ήταν πολύ μεγάλη ευθύνη και πολλή δουλειά που απαιτούσε δυνάμεις και χρόνο που δεν μπορούσα να διαθέσω. Του σύστησα κάποιες άλλες λύσεις, αλλά αγνοώ αν τις ακολούθησε. Πολλά από τα έργα του είχαν διακριθεί σε Λογοτεχνικούς διαγωνισμούς. Το 2018, το λογοτεχνικό περιοδικό της Μελβούρνης «Ο Λόγος», που εκδίδει ο ΣΕΛΣΑ, είχε αφιέρωμα στο Γρηγόρη, όπου είχα την τιμή, να κάνουμε μαζί μία συνέντευξη εφ΄ όλης της ύλης. Πολυγραφότατος, με τον δικό του, ξεχωριστό, τρυφερό , ζεστό κι ανθρώπινο τρόπο , σαν μια «Χειραψία» στον άνθρωπο, όπως ο ίδιος είχε γράψει. ΧΦ: πώς θα πρέπει η Ελληνική Παροικία να θυμάται το Γρηγόρη Χρονόπουλο; ΔΜ: Ο Γιώργος Χατζηβασίλης στην εφημερίδα «Ο Κόσμος», έκδοση, 14 Αυγούστου, γράφει τα εξής: «Η Ομογένεια έχασε ένα από τα καλύτερα παιδιά της». Και σε υπότιτλο: Εκδηλώσεις αγάπης για τον Γρηγόρη Χρονόπουλο. Ο Ελληνισμός του Σύδνεϋ, κήδευσε χθες με οδύνη ένα σπουδαίο άνθρωπο και πατριώτη, τον Γρηγόρη Χρονόπουλο, που εγκατέλειψε ξαφνικά τα εγκόσμια την περασμένη Κυριακή. Το πλήθος εκδηλώσεων αγάπης για τον Γρηγόρη μας εξέφραζε την εκτίμηση και σεβασμό για ένα συμπάροικο που ανάλωσε τη ζωή του υπηρετώντας τους συμπατριώτες του σε όλους σχεδόν τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας». Οι πολυπληθείς του φίλοι, θα θυμούνται με νοσταλγία και αγάπη τη φιλοξενία του, τις όμορφες ώρες που περνούσαν μαζί στον υπέροχο μεγάλο του κήπο, πάντα περιποιημένο και ανθισμένο, ανάλογα με την εποχή. Επί πλέον, οι Συναθροίσεις του Σαββάτου, θα λείψουν σε πολλούς. Κάθε Σάββατο πρωί, μαζεύονταν κάπου 10 με 15 άτομα, όπου συζητούσαν, για λογοτεχνία, φιλοσοφία, και ποικίλα θέματα. Καμιά φορά ξεχνιόμουν και του τηλεφωνούσα Σάββατο πρωί. Απόλαυση να ακούς τις συζητήσεις, διαφωνίες και γέλια τους. «Ξέρω, ότι κάποια στιγμή, η κλήση θα μείνει αναπάντητη», έγραψε κάποτε, αναφερόμενος στη σχέση του με τη Χριστίνα. Όμως, έφυγε αγνοώντας, ότι όντως, η κλήση έμεινε αναπάντητη. ΧΦ: Ευχαριστούμε Διονυσία γι’ αυτή την ενημερωτική συνέντευξη.

Παροικιακό Βήμα Adelaide, South Australia