ΜΙΑ ΖΩΗ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΗ ΣΤΗ ΤΖΑΖ

Νίκος Πολίτης 1927 - 2022

Χρήστος Ν. Φίφης Φεβρουάριος 2022 Ο Νίκος Πολίτης πέθανε στη Μελβούρνη στις 16 Ιανουαρίου 2022. Είχε αφιερώσει τη ζωή του στη τζαζ, την πατρική του επιχείρηση και όταν την πούλησε το 1972 στο κοινωνικό έργο προς την παροικία. Είχαμε δημοσιεύσει στο ‘Παροικιακό Βήμα’, τον Νοέμβριο του 2013, μια συνέντευξη του Νίκου Πολίτη προς τον Χρήστο Φίφη, την οποία αναδημοσιεύουμε. Μια συνέντευξη του Νίκου Πολίτη στον Χρήστο Φίφη το 2013: Η Τζαζ είναι για μένα η ζωή μου..... Ο κ. Νίκος Πολίτης από τη Μελβούρνη είναι γνωστός μουσι-κός της ΤΖΑΖ, στην οποία έχει αφιερώσει ένα μεγάλο μέρος από όλη τη ζωή του. Παρόλα τα 86 χρόνια του εξακολουθεί να παίζει το κλαρίνο του με την Ορχήστρα Louisiana Shakers. Κάθε Κυριακή απόγευμα παίζουν στο CLYDE HOTEL στο ELGIN Στριτ, στο Κάρλτον, κοντά στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης. Στη ζωή του ασχολήθηκε επίσης με πολλά άλλα πράγματα. Γεννήθηκε στη Μελβούρνη το 1927, το 3ο παιδί μιας οικογένειας με 4 παιδιά. Ο πατέρας του Θεόδωρος Πολίτης μετανάστευσε από τη Λευκάδα στη Νότια Αφρική το 1898, σε ηλικία 16 ετών και το 1900 από τη Νότια Αφρκή στη Μελβούρνη, όπου ασχολήθηκε με διάφορες μικροεπιχειρήσεις. Η μητέρα του Φιλία Τσαρουχά ήταν πρόσφυγας από τα Αλάτσατα της Μικράς Ασίας. Οι γονείς του γνωρίστηκαν και παντεύτηκαν στη Μελβούρνη το 1924. Ο Νίκος παρακολούθησε το Γυμνάσιο του Έλγουντ της Μελβούρνης και έμαθε Ελληνικά στο βραδινό παροικιακό σχολείο της δεκαετίας του 1930, όπου είχε δασκάλα τη θρυλική Αλεξάνδρα Βραχνά, από την Κωνσταντινούπολη. Στη συνέχεια σπούδασε στο πανεπιστήμιο της Μελβούρνης Οικονομικά, Ιστορία και Φιλοσοφία. Εργάστηκε ως διευθυντής της οικογενειακής τους επιχείρησης, αλλά πάντα η τζαζ ήταν η δραστηριότητα που διέθετε με πάθος τον περισσότερο χρόνο του. ΄Οταν το 1972 πούλησε την επιχείρησή του συμμετείχε στην ομάδα παροικιακών επιστημόνων που επιχειρούσαν να ιδρύσουν την Αυστραλοελληνική Κοινωνική Πρόνοια για την εξυπηρέτηση των πολλών αναγκών των νέων τότε μεταναστών στην Αυστραλία. Αρχισε να συμβάλει στη διεύθυνσή της ως εθελοντής αλλά γρήγορα το Διοικητικό Συμβούλιο διαπίστωσε ότι χρειαζόταν έναν ελληνόφωνο κοινωνικό λειτουργό. Το 1972 δεν υπήρχε στη Μελβούρνη ελληνόφωνος κοινωνικός λειτουργός. Ο Νίκος Πολίτης πήγε πάλι στο πανεπιστήμιο να σπουδάσει κοινωνικός λειτουργός και όταν τελείωσε έγινε ο διευθυντής της Αυστραλοελληνικής Πρόνοιας για τα επόμενα 15 χρόνια. Το 1978 ορίστηκε από την κυβέρνηση του Μάλκολμ Φρέιζερ μέλος της Επιτροπής Γκάλμπαλι η οποία πρότεινε τη δημιουργία της SBS και μιας σειράς άλλων μέτρων για την εξυπηρέτηση των αναγκών των μεταναστών και την προώθηση του πολυπολιτισμού. Για τη συμμετοχή του στην Επιτροπή Γκάλμπαλι και τις υπηρεσίες του προς τις ανάγκες των εθνοτικών μειονοτήτων τιμήθηκε από την Αυστραλιανή Πολιτεία με τη διάκριση του OAM. Ακολουθεί η συνέντευξη με τον Νίκο Πολίτη του Νοεμβρίου του 2013. Νίκο, πώς θυμάσαι τα προπολεμικά χρόνια στη Μελβούρνη; Παρότι η Αυστραλία ενώθηκε και έγινε Αυστραλιανή Κοινοπολιτεία το 1901, η Μελβούρνη στην οποία μεγάλωσα στις δεκαετίες του 1930 και 1940 είχε ακόμη, κατά ένα μεγάλο μέρος την όψη μιας Βρετανικής αποικίας. Για παράδειγμα, όταν ξέσπασε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος το Σεπτέμβριο του 1939, ανακοινώθηκε ότι εφόσον ο Χίτλερ αγνόησε το τηλεσίγραφο της Αγγλίας και Γαλλίας να μην επιτεθεί κατά της Πολωνίας, αυτομάτως οι χώρες αυτές ήταν σε πόλεμο και, προφανώς, το ίδιο ήταν και η Αυστραλία, χωρίς να γίνει καμιά συζήτηση στο Αυστραλιανό Κοινοβούλιο. Δυο χρόνια αργότερα όταν η Ιαπωνία κατέλαβε τη Σιγκαπούρη και την περιοχή της Μαλαισίας και το Βρετανικό Ναυτικό δεν ήταν σε θέση να υπερασπιστεί την Αυστραλία, οι Αυστραλοί στραφήκαμε προς τις ΗΠΑ για βοήθεια. Αλλά για πολλά χρόνια η Αυστραλία κυριαρχούνταν ακόμη κοινωνικά και οικονομικά από Βρετανικά συμφέροντα και επενδύσεις. Τα περισσότερα από τα χτίριά μας στη Μελβούρνη χτίστηκαν γύρω στη δεκαετία του 1890 όταν η «θαυμάσια Μελβούρνη» -‘Marvellous Melbourne’ είχε ξεπεράσει το Σίδνεϊ ως η μεγαλύτερη πόλη της Αυστραλίας. ΄Οταν άρχισα τις πανεπιστημιακές μου σπουδές το Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης ήταν το μόνο στη Βικτόρια και είχε μεγάλη αίγλη ως ένα τυπικό Αγγλικό επαρχιακό Πανεπιστήμιο. Σχετικά με τη ΤΖΑΖ. Τι σημαίνει ΤΖΑΖ για σένα; Η Τζαζ άρχισε να παίζεται στη Νέα Ορλεάνη γύρω στα 1895-1905. Αν και η δουλεία είχε σε μεγάλο βαθμό καταργηθεί μετά το 1865 (στον εμφύλιο πόλεμο της Αμερικής), υπήρχε μια μικτή κουλτούρα μιγάδων, που προερχόταν κυρίως από παιδιά που είχαν Γάλλους πατέρες και μαύρες μητέρες. Οι Γάλλοι αναγνώριζαν τα παιδιά τους και αυτά λάβαιναν εκπαίδευση και έναν τρόπο ζωής πολύ ανώτερο από εκείνο των άλλων που περιφρονούνταν ως «έγχρωμοι». Πολλά από αυτά τα παιδιά έγιναν καλοί μουσικοί. Αλλά οι λευκοί κυριαρχούσαν στην περιοχή και πέρασαν νόμους με τους οποίους οι μιγάδες κατατάσσονταν στην ίδια κατηγορία με τους πρώην μαύρους δούλους. Οι μιγάδες μουσικοί συνδύασαν τις προσπάθειές τους με τους απογόνους των πρώην δούλων, τους δίδαξαν πολλά για τη μουσική, αλλά και αυτοί έμαθαν να αυτοσχεδιάζουν. Αυτός ο συνδυασμός οδήγησε σε έναν καινούργιο τρόπο παιξίματος μουσικής, τελικά σε μια αυθεντική νέα μουσική που αποκαλέστηκε Τζαζ. Είχα ακούσει μερικούς δίσκους τζαζ όταν ήμουν ένδεκα χρονών και αυτό είναι το είδος της μουσικής που παίζω. ΄Εχει γίνει η ευχάριστη απασχόληση και το πάθος της ζωής μου. Μου πήρε τρία χρόνια να πείσω τους γονείς μου να μου επιτρέψουν να αγοράσω το πρώτο μουσικό μου όργανο (ένα κλαρίνο) το 1942. Εκείνη την περίοδο η Αυστραλία κινδύνευε από τον πόλεμο με την Ιαπωνία και είχε εισαχθεί η υποχρεωτική στράτευση για όλους τους νέους άνω των 18 ετών. ΄Ημουν μόνο 15 χρονών το 1942 και έτσι μπορούσα να παίζω μουσική και αμέσως βρήκα ευκαιρίες να παίξω σε κάποιο μουσικό συγκρότημα. Λίγες μέρες μετά την αγορά του κλαρίνου μου έλαβα ένα τηλεφώνημα από κάποιον που είχε ακούσει για μένα από συμμαθητές μου. Μου ζήτησε να παίξω με την ορχήστρα του το επόμενο Σάββατο, παρόλο που δεν είχα κάνει καθόλου μαθήματα. Πήγα. λοιπόν, το επόμενο Σάββατο και έπαιξα το μόνο τραγούδι που είχα χρόνο να μάθω με το αυτί. Τρία πράγματα συνέβησαν για μένα εκείνο το βράδυ: • Οι θαμώνες με χειροκρότησαν γιατί επιτέλους η ορχήστρα είχε κλαρίνο. • Με πλήρωσαν. • Μου ζήτησαν να ξαναπάω να παίξω το επόμενο Σάββατο. Φυσικά στις επόμενες λίγες εβδομάδες έμαθα και μερικούς άλλους σκοπούς και βελτίωσα το ρεπερτόριό μου. Ποια γεγονότα και εμπειρίες θυμάσαι έντονα που σχετίζονται με τη συμμετοχή σου στη ΤΖΑΖ; Να απαριθμίσω μερικά γεγονότα που έχουν μείνει ζωηρά στη μνήμη μου. • Το 1951 μου ζητήθηκε από το συγκρότημα του Φρανκ Τζόνσον και έπαιξα με εκείνη την ορχήστρα μέχρι το 1956. • Το 1957 δημιούργησα τη “Melbourne New Orleans Band” και έπαιζα με αυτή μέχρι το 1963, συμπεριλαμβανομένων και τριών χρόνων που περιοδεύσαμε παίζοντας στην Αγγλία και την Ευρώπη (1961 με 1963). Επέστρεψα στην Αυστραλία μέσω ΗΠΑ – και έκανα και το πρώτο μου ταξίδι στη Νέα Ορλεάνη. • Το 1964 άρχισα να συνεργάζομαι με την “Yarra Yarra New Orleans Band” και έπαιζα μαζί τους μέχρι το 1966. • Το 1966 περιόδευσα την Αγγλία, την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες. • Το 1967 άρχισα να ηγούμαι της “Nick Polites New Orleans Stompers” και συνέχισα για πολλά χρόνια. • Το 1994 άρχισα να συνεργάζομαι με την “Louisiana Shakers” και επισκεφτόμασταν την Ευρώπη κάθε χρόνο. Εξακολουθώ να παίζω με αυτό το συγκρότημα. Σπουδαίες στιγμές που παραμένουν στη μνήμη μου από όλα αυτά τα χρόνια: • Το 1954 το συγκρότημα του Λούις Αρμστρογκ επισκέφτηκε για πρώτη φορά την Αυστραλία. Οργανώσαμε ένα μουσικό γλέντι στο σπίτι μου προς τιμή τους και αυτοί έπαιξαν για μας. Ο κλαριντζής τους, όμως, δεν ήταν διαθέσιμος και έτσι εγώ έπαιξα κλαρίνο με αυτή την περίφημη ορχήστρα! • Το 1963, στη Νέα Ορλεάνη, έπαιξα ντουέτο (2 κλαρίνα) με τον πιο αγαπημένο μου κλαρινίστα, τον Τζορτζ Λούις. • Αργότερα εκείνο το χρόνο ο Λούις αναχώρησε με μια ορχήστρα για την Ιαπωνία αλλά το τακτικό του συγκρότημα δεν ήθελε να ταξιδέψει. ΄Ετσι ο Λούις προσέλαβε για το ταξίδι αυτό άλλους μουσικούς και μου ζητήθηκε, κατά την απουσία του, να πάρω τη θέση του στην τακτική του ορχήστρα. Για μένα αυτό ήταν τιμή και μια μεγάλη συναρ-παστική εμπειρία. • Το 1957 ψηφίστηκα ως ο κορυφαίος κλαρινίστας στο Αυστραλιανό Συνέδριο της Τζαζ. • Μια οδυνηρή μνήμη είναι ένα δυστύχημα που είχε το συγκρότημά μας το 1955. ΄Οταν επιστρέφαμε ένα βράδυ από μια χοροεσπερίδα σε κάποια επαρχιακή πόλη της Βικτόριας το αυτοκίνητο ξέφυγε από το δρόμο. Ο τρομπετίστας μας σκοτώθηκε και μερικοί από εμάς τραυματιστήκαμε σοβαρά και νοσηλευτήκαμε στο νοσοκομείο για αρκετό καιρό. Αρκετά χρόνια και για μεγάλα διαστήματα έλειπες στο εξωτερικό. Ποιός επέβλεπε την επιχείρησή σου κατά τα διαστήματα των απουσιών σου; Οταν έκανα μουσικές περιοδείες στο εξωτερικό κέρδιζα αρκετά χρήματα. Στην επιχείρηση – εργοστάσιο ειδών ζαχαροπλαστικής – ήμουν συνέταιρος με τον γαμπρό μου. ΄Οταν έλειπε ο ένας την επιχείρηση την επέβλεπε ο άλλος. Η επιχείρηση πωλήθηκε το 1972. Νίκο, τώρα είσαι 86 χρονών αλλά εξακολουθείς να είσαι μέλος της ορχήστρας Τζαζ ‘Louisiana Shakers’ και παίζεις τακτικά κάθε Κυριακή. Μέχρι πότε θα εξακολουθείς να παίζεις; Η τζαζ είναι για μένα η ζωή μου. Θα παίζω ώσπου να πέσω! (Ο Δρ Χρήστος Ν. Φίφης είναι επίτιμος ερευνητής στη Σχολή Ανθρωπιστικών Σπουδών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου La Trobe)

Παροικιακό Βήμα Adelaide, South Australia